همه ما با مواد یکبار مصرف متعدد و مختلفی آشنا هستیم. استفاده از مواد یکبار مصرف همچنین در برخی حرفه ها و کسب و کارها به ویژه حرفه های پزشکی رونق پیدا کرده است. با این وجود استفاده از مواد یکبار مصرف دندان پزشکی در کلینیک ها و مطب های دندانپزشکی کاملا متداول است. لازم به ذکر است که همه مواد مورد استفاده در یک مطب دندانپزشکی را نمی توان به صورت یکبار مصرف مورد استفاده قرار داد. همچنین امکان استفاده از مواد غیر یکبار مصرف در برخی موارد امکان پذیر نبوده و حتی خلاف رعایت نکات بهداشتی است. با این وجود دانستن این که از چه وسایل یکبار مصرفی در مطب ها و کلینیک های دندانپزشکی باید استفاده کرده ضرورت دارد.
استفاده از مواد یکبار مصرف دندان پزشکی
قبل از آن که در مورد مواد یکبار مصرف دندان پزشکی نکاتی را ذکر کنیم لازم است تعریف مشخص و قابل قبولی از مواد یکبار مصرف بیان کنیم. سازمان غذا و داروی ایالات متحده به عنوان یک سازمان معتبر جهانی مواد یکبار مصرف را بدین صورت تعریف می کند. مواد یا وسیله های یکبار مصرف که آن ها را تحت عنوان وسایل دور ریختنی پس از استفاده نیز می توان معرفی کرد صرفا برای استفاده یک فرد یا یک بیمار تولید می شوند. با این وجود استفاده دوباره از آن ها حتی در صورت تمیز کردن و ضد عفونی کردن آن ها خلاف قوانین و نکات بهداشتی است. بنابراین در تولید مواد یکبار مصرف دندان پزشکی نباید در بروشور آن ها مواردی در خصوص استفاده مجدد قید شود.
انواع مواد یک بار مصرف دندان پزشکی
مواد یکبار مصرف دندان پزشکی مجموعه وسیعی از ابزار و وسیله های دندانپزشکی را شامل می شوند. تولید این ابزار جهت استفاده راحت تر و رعایت بهتر اصول بهداشت فردی انجام می شود. در خصوص نام بردن مواد یکبار مصرف دندان پزشکی می توان قریب به چهل وسیله را نام برد. لازم به ذکر است که استفاده از ابزار یکبار مصرف در کلینیک ها و مطب های دندانپزشکی موجب جلوگیری از انتقال بیماری های واگیردار خواهد شد. از جمله بیماری هایی که ممکن است در مطب ها و کلینیک های دندانپزشکی منتقل شوند می توان به بیماری های عفونی دهان و دندان و نیز حلق اشاره کرد. با این وجود استفاده از وسیله های مذکور، محیط مطب را برای تمام بیماران در ارتباط با انتقال عوامل بیماری زا امن خواهد کرد.
بنابراین لازم است مواد یک بار مصرف دندان پزشکی را بعد از استفاده به طور کامل و اصولی امحا نمود. همچنین دیگر ابزار موجود در مطب های دندانپزشکی که یکبار مصرف نیستند باید به صورت دقیق و اصولی استریل شده و در دستگاه اتوکلاو قرار داده شوند. برخی از مواد یکبار مصرف دندان پزشکی به شرح زیر می باشند.
- اندوباکس
- آینه یکبار مصرف
- آینه بیمار نشکن
- اسلب شیشه ای
- پیش بند یکبار مصرف
- آینه بزرگنمایی
- پنس یکبار مصرف
- جای رول پنبه
- برس کامپوزیت
- جای فرز
- جای کامپوزیت
- انواع شیلد
- عینک محافظ
- میکروبراش
- انواع شان
- پک بیمار
- پک جراحی
- پک ایمپلنت
- سینی دندانپزشکی
ضرورت استفاده از مواد یک بار مصرف دندان پزشکی
مهم ترین مزیت استفاده از مواد یک بار مصرف دندان پزشکی این است که همیشه آماده، نو و در دسترس هستند. این مواد به دلیل این که نو هستند فاقد هر گونه سایش و فرسودگی بوده و بنابراین موجب بهبود عملکرد دندانپزشک خواهند شد. طبق مطالعات انجام شده اگر استریل کردن و اتوکلاو کردن وسیله های دندانپزشکی به درستی انجام نشود پروتئین های غیر نرمالی روی آن ها رشد خواهد کرد. این پروتئین ها عامل بسیاری از بیماری ها هستند. پروتئین های مذکور به صورت طبیعی در چرخه استریل کردن مواد حضور دارند. ایجاد چنین پروتئین هایی موجب آسیب جدی به دندانپزشک، دستیار او و بیمار خواهند شد. مواد یک بار مصرف دندان پزشکی عمدتا یک بار پس از استفاده کارایی خود را از دست داده و امکان استفاده مجدد نخواهند داشت.
معایب استفاده از مواد یکبار مصرف در مطب های دندانپزشکی
استفاده از مواد یک بار مصرف دندان پزشکی در کنار فواید بسیار زیادی که دارند دارای یک سری معایب نیز هستند. یکی از معایب استفاده از این مواد تفاوت عملکرد آن ها در مقایسه با مواد چندبار مصرف است. مهم ترین عیب استفاده از مواد یکبار مصرف دندان پزشکی آسیبی است که آن ها به محیط زیست وارد خواهند کرد. عمدتا مواد یکبار مصرف استفاده شده در مطب های دندانپزشکی از پلاستیک تهیه می شوند. تجزیه پلاستیک در طبیعت در مدت زمان بسیار طولانی انجام خواهد گرفت. بنابراین استفاده روزانه و مداوم و در حد وسیع از این مواد باعث آلودگی محیط زیست خواهد شد.