آیا ایمپلنت با وجود پوکی استخوان امکان پذیر است؟

ایمپلنت دندان به یکی از راه‌ حل‌ های قابل ‌اتکا و موثر برای جایگزینی دندان ‌های از دست رفته تبدیل شده است. موفقیت ایمپلنت دندان به عوامل متعددی مانند سطح سلامت عمومی بیمار و وضعیت استخوان‌ های او بستگی دارد. یکی از زمینه‌ های نگران ‌کننده در شکست ایمپلنت‌ ها، اجرای آن ‌ها در حضور بیماری ‌هایی چون استئوپنی و پوکی استخوان است؛ دو بیماری رایجی که بر تراکم و ساختار استخوان ‌ها تأثیر بارزی می ‌گذارند.

با این تفاسیر آیا کاشت ایمپلنت با وجود پوکی استخوان امکان پذیر است؟ یا چه ارتباطی بین پوکی استخوان و انجام ایمپلنت وجود دارد؟ در این مقاله به بیماری ‌های استخوانی و نقش آن ‌ها در شکست ایمپلنت ‌های دندان می‌پردازیم و اهمیت درک عوامل خطر برای اطمینان از نتیجه‌ ای مطلوب را بیان می‌کنیم. به خصوص به رویکردهایی می‌پردازیم که با استفاده از آن‌ها دندانپزشک می‌تواند ریسک شکست ایمپلنت ‌ها را کاهش دهد.

پوکی استخوان چیست؟

استئوپنی و پوکی استخوان دو بیماری مرتبط با ناکارآمدی بدن در حفظ ساختار استخوان‌ ها هستند. اگر چه این دو بیماری تشابهات و شاید حتی عوارض مشابهی داشته باشند اما واقعیت این است که هر کدام ویژگی ‌ها، عوارض و تأثیرات متفاوتی دارند.

استئوپنی: مرحله اولیه از دست دادن استخوان

استئوپنی مرحله اولیه در عارضه از دست دادن استخوان است. مشخصه اصلی این بیماری کاهش تراکم مواد معدنی (BMD) پایین ‌تر از حد معمول است با این تفاوت که میزان کاهش به حدی نیست که معیاری در پوکی استخوان در نظر گرفته شود.

متخصصان استئوپنی را مرحله‌ ای اولیه از آغاز بیماری مزمن پوکی استخوان می‌خوانند و بیشتر یک هشدار برای آغاز روش ‌های پیشگیری از کاهش تراکم استخوان و استحکام آن است. اگر چه، برخلاف بیماری حاد پوکی استخوان، بیماران مبتلا به استئوپنی شکستگی‌ های غیرعادی در استخوان ‌ها را تجربه نمی‌کنند اما اگر پیشگیری‌ های لازم انجام نشود در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان و عارضه ‌های حاصل از آن هستند.

عواملی مانند افزایش سن، عدم فعالیت بدنی، تغذیه نامناسب و تغییرات هورمونی پارامترهایی هستند که در بروز استئوپنی نقش شاخصی دارند. در زمینه سلامت دندان، استئوپنی می‌تواند تأثیر قابل ‌توجهی بر موفقیت پروسه های دندانپزشکی بگذارد که با درگیری استخوان ‌ها همراه است (مانند ایمپلنت و درگیر شدن فک). کاهش تراکم استخوان در ناحیه فک‌ ها به این معنا است که زیرساخت لازم برای میزبانی از ایمپلنت دندانی وجود ندارد. به ‌طور دقیق ‌تر، فک امکان پشتیبانی از فرایند جوش خوردن ایمپلنت با استخوان را ندارد.

پوکی استخوان: مرحله پیشرفته از دست دادن استخوان

پوکی استخوان فرمت پیشرفته ‌تر از بیماری ‌هایی مانند استئوپنی است. حالتی که در آن تراکم استخوان‌ ها به حدی کاهش می‌یابد که شکننده می‌شوند و دردهای استخوانی در نقاط مختلف بدن آغاز می‌شوند. این عارضه وضعیت زندگی میلیون‌ ها نفر را در سراسر جهان تحت ‌تأثیر گذاشته با این توضیح که در افراد مسن و زنان یائسه بیشتر دیده می‌شود.

پوکی استخوان از خانواده بیماری ‌هایی است که “بیماری خاموش” خوانده می‌شوند زیرا از دست دادن تراکم استخوان به تدریج اتفاق می‌افتد و مراحل اولیه آن علائم قابل ‌توجهی ندارند تا زمانی که شکستگی غیرعادی اتفاق بیفتد یا درد در نواحی مختلف بدن آغاز گردد.

افراد مبتلا به پوکی استخوان حتی در اثر افتادن ‌های جزئی یا اقدامات ساده ‌ای مانند پریدن از یک ارتفاع یک متری امکان شکستگی استخوان دارند. ستون فقرات، لگن، مچ دست و سایر استخوان ‌ها که بار بیشتری از بدن را تحمل می‌کنند آسیب‌پذیرتر خواهند بود.

به ‌ویژه در بیماران مبتلا به پوکی استخوان، استخوان فک تراکم پایینی دارد و متخلخل است به همین دلیل احتمال موفقیت ایمپلنت دندانی برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان به مراتب کمتر است. شکستن ایمپلنت دندان و نیاز به ایمپلنت دوم (ایمپلنت جایگزین) در بیماران مبتلا به پوکی استخوان با تکرار بیشتر اتفاق می‌افتد.

پوکی استخوان و تاثیر آن بر ایمپلنت

اسئواینتگریشن Osseointegration یا فرایند جوش خوردن ایمپلنت با استخوان فرایندی است که طی آن ایمپلنت با استخوان اطراف پیوند می‌خورد. این فرایند اصلی ‌ترین فاکتور برای پایداری، تعیین طول عمر و موفقیت یا شکست ایمپلنت دندان است. در بیماران با تراکم استخوان در محدوده طبیعی این فرایند به آرامی انجام می‌شود و نرخ تولید استخوان در اطراف ایمپلنت و تثبیت آن در فک را تضمین می‌کند.

در بیماران مبتلا به استئوپنی یا پوکی استخوان، فرایند اسئواینتگریشن یا بسیار کند است یا به صورت ناقص انجام می‌گیرد. بدون یکپارچگی لازم در بافت استخوان، ایمپلنت متحرک باقی می‌ماند و احتمال شکسته شدن آن افزایش می یابد. هر چه شدت بیماری زمینه و استخوانی بیشتر باشد، امکان شکست ایمپلنت نیز بیشتر خواهد بود.

ایمپلنت‌ های دندانی و پوکی ‌استخوان

بر اساس تحقیقات اخیر، بیماران مبتلا به پوکی استخوان با احتمال قابل‌ توجهی پس زده‌ شدن ایمپلنت را تجربه می کنند. مطالعه‌ ای که توسط Frumkin و همکاران در سال 2024 انجام شده نشان از آن دارد که بیماران با این عارضه‌ ها به ‌ویژه در سال اول پس از دریافت ایمپلنت امکان بالایی در تجربه شکسته شدن آن را دارند. دلیل اصلی این شکست ‌ها، اختلال در فرایند ترمیم استخوان با عامل پایه پوکی استخوان است.

یک سال اول بعد از ایمپلنت نقش مهمی در پذیرش آن توسط فک دارد. در این بازه، فرایند اسئواینتگریشن رخ می‌دهد، فرایندی که اگر با مانعی چون ناکارآمدی استخوان‌ ها در ترمیم و میزبانی از ایمپلنت همراه شود، شل شدن ایمپلنت دندانی و نهایتا نیاز به خارج کردن آن را نتیجه می‌دهد.

در مواردی که بیمار اولین شکست را در عمل ایمپلنت دندان تجربه کرده است، احتمال موفقیت ایمپلنت دوم نیز برای او کاهش می‌یابد به خصوص اگر فرد بیماری پایه ‌ای مانند پوکی استخوان نیز داشته باشد. این پدیده را می‌توان به عوامل متعددی نسبت داد:

• ساختار استخوان آسیب ‌دیده: زمانی که اولین ایمپلنت از کار می‌افتد و خارج می‌شود، امکان آسیب‌ دیدگی استخوان اطراف آن بالا می رود. در بیماران با پوکی استخوان، وضعیت ضعیف استخوان پشتیبانی از ایمپلنت دوم را با چالش بیشتری همراه می‌کند.
• افزایش زمان ترمیم و بهبودی: بیماران مبتلا به پوکی استخوان، به دلیل کاهش نرخ تشکیل استخوان، اغلب تاخیر یا اختلال در بهبود را تجربه می‌کنند. درگیر شدن استخوان با ایمپلنت اول و پس زدن نهایی آن به معنای شرایط سخت ‌تر و شانس پایین ‌تر برای موفقیت ایمپلنت دوم است.

در واقع به همین دلیل است که در اکثر اعمال دندانپزشکی که راه‌ حل ایمپلنت مدنظر است، دندانپزشک گزینشی از سطح پذیرش استخوان بیمار انجام می‌دهد. در مواردی که پوکی استخوان یک عامل بازدارنده باشد، پیوند استخوان می‌تواند شانس موفقیت ایمپلنت اول یا دوم را بالا ببرد.

هم چنین بخوانید: لیست پرفروشترین و محبوبترین محصولات دایو

ایمپلنت برای افراد مبتلا به پوکی استخوان

تا اینجای مقاله در رابطه با تاثیر پوکی استخوان در ایمپلنت دندان صحبت کردیم. در این بخش این موضوع را بررسی می کنیم که چه فاکتورهایی منجر به شکست ایمپلنت در افراد مبتلا به پوکی استخوان می شوند.

کیفیت و ساختار استخوان

یکی از مهم ‌ترین دلایل در شکست ایمپلنت‌ دندان، پایین آمدن تراکم استخوان و کیفیت کلی ساختار آن است. تراکم استخوان پایین به معنای پوشش کمتر ایمپلنت و ایجاد حفره‌ های ریزی است که ثبات ایمپلنت را به چالش می‌کشند. در چنین وضعیت متزلزلی، ایمپلنت در مقابل فشارهای حاصل از کارکرد فک پشتیبانی ندارد و در ادامه می‌شکند.

استخوان بیماران با مشکل پوکی استخوان سطح پایینی از مواد معدنی را در خود دارد. این شرایط نه ‌تنها باعث کاهش استحکام کلی استخوان می‌شود، بلکه بر توانایی آن در ترمیم پس از ضربه یا جراحی (مانند جراحی ایمپلنت دندان) تأثیر منفی می‌گذارد.

اختلال در روند و زمان بهبودی

یکی دیگر از عوامل کلیدی موثر در شکست ایمپلنت در بیماران پوکی استخوان، اختلال در فرایند بهبودی است. ترمیم استخوان یک فرایند پیچیده است که شامل تشکیل بافت استخوانی در بازه زمانی قابل پیش ‌بینی می‌شود. در بیماران پوکی استخوان این بازه قابل اندازه ‌گیری نیست و دندانپزشک مشکل بیشتری در پیشنهاد بازه زمانی برای بهبود و نحوه مدارای بیمار با ایمپلنت نصب شده دارد.

دارو و مهارکننده‌ ها

برای بسیاری از بیماران مبتلا به پوکی استخوان داروهایی مانند بیس فسفونات‌ ها به عنوان ترکیب‌ های آلی دارای فسفر و دنوزوماب Denosumab به عنوان یک آنتی بادی مونوکلونال به عنوان مهارکننده فرایند تحلیل پوکی استخوان تجویز می‌شوند. هدف اصلی این داروها کاهش سرعت تحلیل استخوان و حفظ تراکم کنونی آن است. در حالی که این داروها برای مدیریت بیماری پوکی استخوان مفید هستند اما می‌توانند عواقب ناخواسته ‌ای در مورد راه‌ حل ‌های دندانپزشکی داشته باشند.

یکی از جدی ‌ترین خطرات مرتبط با مهار کننده‌ های تحلیل استخوان، استئونکروز فک (ONJ) است. وضعیتی که در آن بافت استخوان فک پس از جراحی به درستی بهبود نمی‌یابد و منجر به نمایان شدن استخوان، عفونت و در نهایت شکست ایمپلنت می‌شود. ONJ بیشتر در بیمارانی اتفاق می‌افتد که تحت مصرف طولانی مدت بیس فسفونات بوده ‌اند یا دوزهای بالا از دیگر داروها مصرف می‌کنند.

در نتیجه بیمارانی که از این داروها استفاده می‌کنند ممکن است در طول جراحی ایمپلنت دندان با چالش ‌های بیشتر و تقابل دو راه‌ حل درمانی (جراحی دندان و توقف در تحلیل استخوان) روبرو شوند. به همین دلیل، تیم دندانپزشکی و جراحان باید در ارتباط نزدیکی با متخصص پوکی استخوان برای ایجاد توازن در راه‌ حل ‌های درمانی در زمان و بازه پس از اجرای ایمپلنت باشند.

دلایل شکست ایمپلنت

پوکی استخوان تنها عامل در پس زدن ایمپلنت دندان در نظر گرفته نمی شود. عوامل دیگری هستند که می توانند بر موفقیت ایمپلنت دندان تاثیر بگذارند و نتیجه مطلوبی ارائه ندهند. این عوامل عبارتند از:

• دیابت

مطالعات اخیر نشان می‌دهند که بیماران مبتلا به دیابت با احتمال زیاد پس زده شدن ایمپلنت دندان را بیشتر از سایرین تجربه می‌کنند. دلیل اصلی این امر اختلال در فرایند بهبود زخم و افزایش خطر عفونت به دلیل کنترل ضعیف قند خون است.

دیابت می‌تواند بر توانایی بدن برای التیام پس از جراحی تأثیر بگذارد و منجر به تأخیر در پذیرش ایمپلنت از جانب بافت‌ های استخوانی شود. با این حال، شایع ‌ترین مشکل بیماران دیابتی پس از دریافت ایمپلنت، عفونت در محل جراحی و شل شدن لثه ‌ها و حتی عفونت‌ های استخوانی شدید است.

• سیگار

مصرف سیگار باعث کاهش گردش خون و فرایند اکسیژن ‌رسانی به بافت‌ های بدن می‌شود. در نتیجه، سیستم ایمنی بدن با اختلال همراه شده و پس از جراحی ایمپلنت، خطر شکست آن را افزایش می‌دهد. به خصوص، کاهش سطح اکسیژن باعث کندتر شدن فرآیند انسجام استخوان، بروز عفونت و شل شدن ایمپلنت می‌شود.

• سن

سن عامل دیگری است که می‌تواند بر موفقیت ایمپلنت‌ های دندانی تأثیر بگذارد، اگرچه تأثیر آن به شدت شرایطی مانند پوکی استخوان یا دیابت نیست. بیماران مسن ‌تر به‌ ویژه افراد بالای 50 سال، بیشتر در معرض بیماری ‌های زمینه ‌ای و اختلالات استخوانی قرار دارند. در نتیجه سن یک عامل غیرمستقیم برای تعیین موفقیت ایمپلنت یا شکست آن است.

• محل کاشت ایمپلنت

محل کاشت نیز می‌تواند بر میزان موفقیت آن تأثیر بگذارد. تحقیقات نشان داده است که ایمپلنت ‌هایی که در فک بالا قرار می‌گیرند در مقایسه با ایمپلنت‌ های فک پایین، بیشتر با شل و شکسته شدن همراه بوده‌ اند. این واقعیت تا حدود زیادی به دلیل تفاوت در تراکم استخوان در این دو ناحیه است (معمولا تراکم استخوان فک بالا کمتر از فک پایین است.)

مطالب بیشتر: بررسی نحوه انتخاب مناسب ترین فیکسچر ایمپلنت

راه های جلوگیری از شکست ایمپلنت

علی رغم افزایش خطرات مرتبط با استئوپنی و پوکی استخوان برای موفقیت ایمپلنت ‌های دندانی، همچنان می‌توان با برنامه‌ ریزی زمانی درست، درمان پوکی استخوان و مدیریت داروهای مورد استفاده به نتایج قابل قبولی در ایمپلنت دندان دست یافت. در ادامه، چند استراتژی برای افزایش احتمال موفقیت ایمپلنت ارائه می‌کنیم.

ارزیابی جامع قبل از جراحی

قبل از اقدام به جراحی ایمپلنت دندان، ارزیابی کامل تاریخچه پزشکی بیمار، سلامت استخوان و عوامل خطر ضروری است. این ارزیابی شامل ارزیابی تراکم استخوان با اسکن‌ های جذب اشعه ایکس با انرژی دوگانه (DEXA) و معاینه بالینی بیمار است.

علاوه بر ارزیابی میزان تراکم استخوان، تیم دندانپزشکی باید سابقه دارویی بیمار از جمله استفاده او از مهارکننده‌ های تحلیل استخوان و ارتباط احتمالی آن‌ها با کاهش سطح موفقیت ایمپلنت را بررسی کند. یک رویکرد مشترک با تیم پزشکی بیمار (سایر متخصصین مرتبط با بیماری‌ های زمینه ‌ای بیمار)، استفاده از رژیم دارویی مناسب و زمان ‌بندی بهتر جراحی باعث کاهش خطر پس زده شدن ایمپلنت می‌شوند.

مدیریت زمان مصرف داروها به ‌ویژه برای جلوگیری از عارضه‌ هایی چون ONJ ضرورت دارد. ممکن است تیم پزشکی به این نتیجه برسند که برای یک بازه زمانی مشخص بعد از جراحی مصرف داروهای خطرزا برای پذیرش ایمپلنت را قطع یا محدود کنند.

تقویت استخوان

برای بیمارانی که کیفیت یا تراکم استخوان‌ های آن‌ها کاهش یافته است، ممکن است نیاز به پیوند استخوان یا لیفت سینوس ضروری باشد. این روش ‌ها شامل افزودن مواد استخوانی به محل استقرار ایمپلنت، توده استخوان در آن ناحیه و کمک به فرایند استئواینتگراسیون هستند. با این حال و از آنجا که این روش‌ ها باعث افزایش طول درمان می‌‌شوند، باید هر گونه تأثیر منفی آن ‌ها بر دیگر پارامترهای سلامت مرتبط با بیمار بررسی شود.

انتخاب ایمپلنت

انتخاب جنس و طراحی ایمپلنت می‌تواند تأثیر قابل ‌توجهی بر موفقیت اجرای آن داشته باشد. ایمپلنت‌های مدرن سطح و کیفیت تماس استخوان با ایمپلنت را بهبود می‌بخشند و امکان یکپارچگی استخوانی بهتری را فراهم می‌کنند.

افزایش سطح نظارت پس از جراحی

پیگیری دقیق و نظارت مستمر بر فرایند ترمیم و تثبیت ایمپلنت پس از جراحی بسیار حائز اهمیت است. با تشخیص زود هنگام هر گونه مشکل بالقوه، مداخله ‌های مورد نیاز اعمال می‌شوند تا پایداری ایمپلنت و پیشرفت بافت استخوانی تضمین گردد. مطمئنا برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان نیاز به پیگیری بیشتر است چرا که احتمال بروز اختلال بالاتر است و دندانپزشک می‌تواند در صورت نیاز با مداخله به‌ موقع از بروز عوارض بیشتر یا شکست ایمپلنت ممانعت کند.