بیماری پریودنتال لثه چیست؟ علائم و روش های درمان

پریودنتال یک بیماری التهابی است که لثه و استخوان اطراف دندان ها را درگیر می کند. التهاب لثه یا ژنژیویت Gingivitis خفیف ترین شکل بیماری پریودنتال است و در 90 درصد از جمعیت دیده می شود. این بیماری به دلیل تجمع باکتری ها بین خط لثه و دندان ها به وجود می آید. ژنژیویت یک بیماری خفیف است که با بهبود بهداشت دهان و دندان قابل برگشت می باشد.

بیماری پریودنتیت که با نام های پیوره و پیرادندان‌آماس نیز شناخته می شود، زمانی اتفاق می افتد که پریودنتال به یک بیماری التهابی مزمن، مخرب و غیرقابل برگشت تبدیل شده است. در پریودنتیت باکتری ها می توانند عمیق تر به بافت های اطراف نفوذ کنند و می توانند منجر به تخریب پریودنتیوم شوند. پریودنتیت منجر به از دست دادن چسبندگی پریودنتیم می شود که در نتیجه باعث از دست رفتن استخوان آلوئولی شده و از دست دادن دندان آسیب دیده را به همراه دارد.

در سال 2017 آکادمی پریودنتولوژی آمریکا با همکاری فدراسیون پریودنتولوژی اروپا طبقه بندی جدیدی از بیماری های پریودنتال و پری ایمپلنت را ابداع کردند. در این طبقه بندی جدید پریودنتیت را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

• Necrotizing periodontal diseases
• Periodontitis
• Periodontitis as a manifestation of systemic diseases

بیماری پریودنتال نکروزی به یک بیماری بدخیم و به سرعت در حال پیشرفت اشاره دارد که بیشتر در بیماران سرکوب شده سیستم ایمنی مانند مبتلایان به HIV دیده می شود. این شکل از بیماری پریودنتال شامل نکروز لثه بین دندان ها و با خونریزی و درد همراه است.

علت بیماری پریودنتال چیست؟

بیماری های پریودنتال در نتیجه عوامل متعددی از جمله عدم رعایت بهداشت دهان و دندان به وجود می آیند. علت بیماری لثه و پریودنتال را می توان به 2 دسته عوامل قابل کنترل و عوامل غیر قابل کنترل تقسیم کرد. سیگار نکشیدن و رعایت بهداشت دهان از جمله عوامل قابل کنترل و مواردی مانند سن و بیماری های ژنتیکی از جمله عوامل غیر قابل کنترل به شمار می آیند.

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان نقش مهمی در شروع و توسعه بیماری های پریودنتال دارد. بهداشت نامناسب دهان می ‌تواند منجر به تجمع باکتری ‌ها و پلاک بر روی دندان‌ ها، شروع التهاب لثه و پیشرفت پریودنتیت شود. قابل توجه ترین عامل خطر بیماری های پریودنتال مصرف دخانیات است. این مورد می تواند خطر ابتلا به بیماری های پریودنتال را 5 تا 20 برابر افزایش دهد. علاوه بر این استعمال دخانیات با از دست دادن استخوان، از دست دادن چسبندگی پریودنتیم و از دست دادن دندان همراه است. علاوه بر افزایش شدت بیماری های پریودنتال، استعمال دخانیات می تواند بر اثربخشی درمان ها هم تاثیر منفی داشته باشد.

دیابت هم یکی از عوامل خطر در بیماری پریودنتال است. این بیماری با فرآیندهای پاتولوژیک خاصی همراه است که پریودنتال را افزایش می دهد. در بیماران مبتلا به دیابت، بیماری پریودنتال شدید با افزایش خطر مرگ و میر همراه است.

بارداری هم می تواند یکی از عوامل ایجاد بیماری التهاب لثه باشد. بارداری با تغییرات هورمونی همراه است. تغییراتی که باعث ایجاد یک پاسخ التهابی می شود که با التهاب لثه و پریودنتیت مرتبط است. برخی مطالعات نشان داده است که هورمون های مادر با پورفیروموناس ژنژیوالیس – یک میکروب موثر در پیشرفت بیماری پریودنتال – ارتباط مثبت دارند.

سن یک فاکتور غیر قابل کنترل بیماری پریودنتال لثه است. مطالعات نشان داده است که افراد مسن‌ پاسخ التهابی شدیدتری از خود نشان می دهند. برخی اختلالات ژنتیکی به بیماری های پریودنتال مرتبط هستند. این اختلالات شامل سندرم داون، سندرم اهلرز دانلوس و بیماری کرون است.

اپیدمیولوژی یا همه‌گیرشناسی

بیماری ‌های پریودنتال در 90 درصد جمعیت جهان دیده می‌ شود که آن را به شایع ‌ترین بیماری دهان و دندان تبدیل می ‌کند. در ایالات متحده مطالعات مقطعی نشان می دهد که تقریبا 50٪ از بزرگسالان در حال حاضر به نوعی از التهاب لثه مبتلا هستند و تا 80٪ نیز نوعی بیماری پریودنتال را در زندگی خود تجربه کرده اند. مطالعات نشان داده است که برخی از گروه‌ های خاص شیوع بیماری‌ های پریودنتال را افزایش می ‌دهند. این گروه ها شامل افراد مسن و مردان آفریقایی-آمریکایی هستند. سطوح کم درآمد و تحصیلات نیز با پریودنتیت شدید همراه بوده است.

هم چنین بخوانید: 5 توصیه دندانپزشکان برای داشتن لثه سالم

درمان بیماری پریودنتال

درمان بیماری پریودنتال شامل یک رویکرد گام به گام است. مرحله اولیه درمان پریودنتال لثه برای همه انواع پریودنتیت جرم گیری اصولی دندان ها است. بخش عمده ای از رعایت بهداشت و تمیز کردن دندان ها توسط دندانپزشک به بیمار ارائه می شود. پس از این مرحله بیمار باید برای ارزیابی مجدد وضعیت پریودنتال به دندانپزشک مراجعه کند تا ببیند آیا روند بیماری متوقف شده است یا خیر. اگر مشکل رفع شده باشد، لازم است بیمار به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کند زیرا پریودنتیت یک بیماری مزمن است که در صورت داشتن محیط مناسب می تواند دوباره فعال شود.

مهم ترین راه درمان بیماری پریودنتال لثه درمان عوامل خطر است. بهداشت نامناسب دهان یکی از فاکتورهای کلیدی بیماری های لثه است. جهت جلوگیری از این بیماری، ترویج بهداشت دهان و دندان، مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و مراجعه منظم به دندانپزشک توصیه می شود.

یکی دیگر از عوامل خطر که باید مورد توجه قرار بگیرد سیگار کشیدن است. استعمال دخانیات نه تنها خطر ابتلا به بیماری پریودنتال را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد بلکه درمان این بیماری را هم با مشکل مواجه می کند.

با توجه به شدت بیماری می توان از آنتی بیوتیک ها هم استفاده کرد. کلرهگزیدین گلوکونات به صورت دهانشویه است که در درمان پریودنتال استفاده می شود. استفاده از کلرهگزیدین علاوه بر مسواک زدن منظم می تواند منجر به کاهش تجمع پلاک های دندانی شود که در درمان پریودنتیت مزمن بسیار موثر می باشد. رایج ترین داروهایی که برای درمان این بیماری تجویز می شود شامل موارد زیر هستند:

• تتراسایکلین
• پنی سیلین
• Macrolides
• Quinolones
• سفالوسپورین ها

مراحل و میزان شدت بیماری هم در تعیین نوع درمان اثرگذار هستند. مراحل بیماری پریودنتال شامل موارد زیر است:

مرحله اول: پریودنتیت اولیه

مرحله دوم: پریودنتیت متوسط

مرحله III: پریودنتیت شدید با احتمال از دست دادن دندان اضافی

مرحله IV: پریودنتیت شدید با احتمال از دست دادن دندان

عوارض بیماری پریودنتال

یکی از مهم ترین پیامدهای بیماری پریودنتال از دست دادن دندان است که با پیشرفت بیماری منجر به افزایش تخریب پریودنتیوم از جمله رباط پریودنتال و استخوان آلوئولار می شود. بیماری های لثه نه تنها بافت دهان را تحت تاثیر قرار می دهند بلکه با چندین بیماری مانند دیابت و بیماری های قلبی و عروقی نیز مرتبط هستند. حتی می تواند بر بارداری هم تاثیر سویی داشته باشند که نتیجه آن تولد نوزادان کم وزن یا زایمان زودرس است.

بیماران مبتلا به دیابت در معرض ابتلا به بیماری پریودنتال هستند. تخمین زده شده است که خطر مرگ و میر در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 و بیماری پریودنتال شدید 3.2 برابر بیشتر از افراد مبتلا به دیابت بدون بیماری پریودنتال است. برخی از مشکلات بیماران دیابتی مانند اختلال در بهبود زخم منجر به افزایش تجزیه پریودنتیم می شود. علاوه بر این، دیابت کنترل نشده با افزایش شدت این اثرات همراه است.

تحقیقات نشان داده است که بیماری پریودنتال با هیپرگلیسمی، اختلال در تحمل گلوکز و کنترل ضعیف قند خون همراه است. علاوه بر این هیپرگلیسمی ممکن است تکثیر باکتری های مسئول بیماری پریودنتال را افزایش دهد و در نتیجه شدت آن را در افراد مبتلا به دیابت بالا ببرد. بیماری پریودنتال با بیماری های قلبی – عروقی همراه است. مطالعات نشان داده است که CRP (پروتئین واکنشی C) در بیماران مبتلا به پریودنتال افزایش یافته است.

یکی دیگر از عوارض مهم مرتبط با این بیماری، تولد نوزادان کم وزن است. همانطور که در تحقیقات قبلی نشان داده شده است، با افزایش بیماری پریودنتال وزن نوزاد هنگام تولد کاهش می یابد.

نتیجه گیری

بیماری های پریودنتال شایع ترین بیماری های دهان و دندان هستند. اکثر عوامل خطر موثر بر شروع و پیشرفت بیماری های پریودنتال قابل کنترل در نظر گرفته می شوند. با راهنمایی و آموزش مناسب می توان تا حد قابل توجهی از بروز این بیماری جلوگیری کرد.