دنتی پارس | تجهیزات دندان پزشکی | منبع لوازم و ابزار دندانپزشکی
پالپ دندان مجموعه ای از بافت همبند با الیاف، رگ های خونی و اعصاب فراوان است که فضای حفره دندان را پر می کند. عفونت پالپ یا داخل کانال دندان می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد که از جمله آن ها می توان به جراحت، تهاجم باکتری، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، عامل ایاتروژنیک و علت ایدیوپاتیک اشاره کرد.
دلایل پالپیت دندان
- تهاجم باکتری
واکنش التهابی پالپ دندان در نتیجه قرار گرفتن در معرض میکروارگانیسم ها است. عوامل باکتریایی که معمولا باعث ایجاد پالپیت می شوند:
استرپتوکوک ها عامل اول منشا باکتریایی پالپ دندان را شامل می شوند.
- سایر کوکسی های پیوژنیک
- فوز اسپیروکتوز
- باکتری های گرم مثبت
- قارچ ها
اغلب میکرو فلور بیماری زا از سمت حفره پوسیدگی دندان به بافت های محفظه پالپ نفوذ می کنند اما نباید مسیر دیگری از نفوذ – رتروگراد – را از بافت های پریودنتال نادیده بگیریم. عوامل مؤثر در نفوذ رتروگراد شامل موارد زیر است:
- تشدید بیماری پریودنتال
- جراحی فلپ
- استئومیلیت
- تروما
آسیب به پالپ دندان می تواند در نتیجه ترومای حاد یا مزمن ایجاد شود. شکستگی یا ترک در تاج یا ریشه دندان و سابلوکساسیون دندان از جمله ترومای حاد هستند که می توانند باعث التهاب پالپ دندان یا پالپیت شوند. در نتیجه یک آسیب حاد، حفره دندان باز می شود و سپس بافت پالپ با میکرو فلورای بیماری زا از حفره دهان وارد و پالپ را آلوده می کند. سایش پاتولوژیک، عادت های نامناسب و دندان قروچه از عوامل اتیولوژیکی هستند که می توانند منجر به التهاب مزمن پالپ شوند.
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
موادی که اثر سمی روی پالپ دندان دارند عبارتند از:
- مواد ترمیمی
- مواد اسیدی
- الکل ها، فنل ها، اتر
- عامل یاتروژنیک
برخی از درمان های دندانپزشکی می تواند باعث ایجاد پاسخ التهابی پالپ دندان شود. در مراحل مختلف درمان، دندانپزشک ممکن است اشتباهاتی مرتکب شود که می تواند به عنوان یک عامل در ایجاد پالپیت دندان در نظر گرفته شود.
- اشتباهات در مرحله آماده سازی
-فشار بیش از حد بر روی بافت در حال آماده سازی
-آماده سازی بدون وقفه
-عدم رعایت آماده سازی توصیه شده در مراحل مختلف
2. اشتباهات در مرحله کار با مواد ترمیمی
-خشک شدن بیش از حد عاج یا خشک شدن ناکافی
-قرار گرفتن بیش از حد در معرض عامل اچ در حین اچ کردن
-تناسب حاشیه ای با کیفیت پایین ترمیم
در مرحله درمان بیماری های پریودنتال، ممکن است آسیب به عروق منتهی به پالپ رخ دهد که باعث ایجاد پالپیت رتروگراد می شود. همچنین ایجاد فشار بیش از حد بر روی دندان در طول درمان ارتودنسی باعث تحلیل خارجی ریشه و در نتیجه آسیب به پالپ می شود.
خطاهایی که در روند درمان ارتوپدی باعث ایجاد التهاب پالپ می شود عبارتند از :
-آماده سازی تاج بدون در نظر گرفتن توپوگرافی محفظه پالپ
-همگرایی بیش از حد دیواره های دندان در حین آماده سازی
-برنامه ریزی طراحی بدون در نظر گرفتن سن بیمار
-درمان بدون استفاده از روکش های موقت
- پالپیت ایدیوپاتیک ( علت ایدیوپاتیک)
التهاب در پالپ می تواند به دلایل ناشناخته و ایدیوپاتیک ایجاد شود برای مثال، برخی از پزشکان درد پالپ را در یک بیمار مبتلا به هرپس زوستر مشاهده کردند.
پاتوژنز پالپیت ( Pathogenesis of pulpitis)
بافت های پالپ هنگامی که در معرض یک عامل آسیب رسان قرار می گیرند واکنش های بیوشیمیایی، ساختاری و هیستوشیمیایی از خود نشان می دهند. شدت این واکنش ها توسط سیستم ایمنی و سیستم عصبی بدن تعیین می شود. پاسخ التهابی صرف نظر از عامل اتیولوژیک شامل مراحل زیر است: تغییر، ترشح و تکثیر.
مرحله اول تغییر
- افزایش فعالیت فاگوسیتیک مونوسیت ها و نوتروفیل های پلی مورفونوکلئر
- آزادسازی واسطه های التهابی
- اکسیژن در بافت ها تجمع می یابد.
- مقدار pH به سمت یک محیط اسیدی تغییر می کند که باعث تخریب ساختارهای سلولی می شود.
- آنزیم های هیدرولیتیک وقتی آزاد می شوند، بسترهای پروتئینی را از بین می برند.
- یون های پتاسیم که در نتیجه آسیب به سلول های پالپ آزاد می شوند، تعادل الکترولیت ها را تغییر می دهند و سیستم عصبی را مختل می کنند.
- در طول التهاب حاد، فعالیت آنزیم ها در پالپ دندان افزایش می یابد.
- فعالیت آنزیم در طول التهاب مزمن به شدت کاهش می یابد که نشان دهنده کند شدن فرآیندهای متابولیک در پالپ است.
مرحله دوم تراوش
این یک پاسخ عروقی بافت پالپ است که عمدتا در ناحیه تاج اتفاق می افتد. بیش از حد بودن واسطه های التهابی باعث اسپاسم رفلکس رگ های کوچک می شود اما این پدیده ماهیت کوتاه مدت دارد و با گشاد شدن شریان ها و مویرگ ها همراه است. در این مرحله جریان خون و لنف کند می شود، نفوذ پذیری عروق افزایش می یابد و سلول های خونی و بخشی از پلاسما در بافت پالپ آزاد می شوند.
مرحله سوم تکثیر
این مرحله از واکنش التهابی با هدف نجات پالپ آسیب دیده انجام می شود. بیشترین شدت فرآیندها در ناحیه ریشه مشاهده می شود. در پالپ ترکیب سلولی تغییر می کند، هیالینوز فیبرهای کلاژن، تقسیم فعال سلول ها در لایه مرکزی و فیبروز پالپ ریشه رخ می دهد.
علل کلسیفیکاسیون پالپ
- ارثی
- اثرات فیزیکی و شیمیایی
- تروما: کبودی، دررفتگی، شکستگی، بار بیش از حد ارتودنسی.
- اختلالات متابولیک
- سن
دنتیکل ها در بافت های پالپ در هر سنی، در دندان های دائمی و موقت حتی در دندان های سالم با پریودنتیوم سالم یافت می شوند. علی رغم اینکه شیوع آسیب های دندانی توسط دنتیکول ها حدود 50-40 درصد است، هیچ علائم بالینی در بیماران مشاهده نشده است. در موارد نادر دنتیکول‌ها باعث درد شدید می شوند. در چنین شرایطی بیمار مبتلا به پالپیت کانکر مانتال است که با معاینه اشعه ایکس تایید می شود. در عکس برداری با اشعه ایکس، دنتیکول ها در اتاقک پالپ یا کانال ریشه به صورت سایه ظاهر می شوند که دارای خطوط گرد، کشیده یا نامنظم هستند.
