دنتی پارس | تجهیزات دندان پزشکی | منبع لوازم و ابزار دندانپزشکی
در سال های اخیر مصرف قند به ویژه قند رژیمی به شدت افزایش یافته است. شواهد گسترده ای بر پیامدهای منفی مصرف بیش از حد قند رژیمی وجود دارند و این موضوع باعث شده سازمان جهانی بهداشت (WHO) و انجمن قلب آمریکا (AHA) دستورالعملهایی برای محدود کردن مصرف قند تدوین کنند. بر اساس گزارش وضعیت جهانی سلامت دهان سازمان جهانی بهداشت در سال 2022، بیماری های دهان و پریودنتیت شدید یک مشکل بزرگ در سطح عمومی هستند و قندهای رژیمی یک عامل خطر قابل تعدیل محسوب می شوند. ما در این مقاله تاثیر مصرف بیش از حد قند رژیمی بر التهاب لثه و به طور کلی تاثیر قند و شکر روی سلامت دهان و دندان را مرور می کنیم.
تاثیر مصرف زیاد مواد قندی روی دندان و لثه
شواهد موجود نشان می دهد که مصرف بیش از حد فروکتوز و ساکارز رژیمی می تواند التهاب سیستمیک خفیف ایجاد کند و باعث برهم خوردگی تعادل میکروبی در روده و میکروبیوتای دهانی شود. علاوه بر این، قند رژیمی می تواند اعتیاد آور و پرکالری باشد و مصرف بیش از حد آن به چاقی، سندرم متابولیک و سایر عوامل خطر مرتبط با التهاب لثه منجر شود. بنابراین یک رژیم غذایی نامتعادل با قندهای رژیمی اضافی می تواند آغازگر و تشدید کننده التهاب لثه باشد. در این راستا اتخاذ یک رژیم غذایی مناسب و محدود کردن مصرف قند مطابق با دستورالعمل های WHO و AHA عالی خواهد بود.
قند رژیمی و تاثیر آن بر سلامت بدن
قندهای رژیمی که به عنوان منبع مهم و پر مصرف کربوهیدرات شناخته می شوند اخیرا به دلیل تاثیرشان بر سلامت و بیماری انسان مورد توجه قرار گرفته اند. قندها کربوهیدرات های ساده ای هستند و می توانند به صورت مونو ساکارید، دی ساکارید یا الکل های قندی باشند. گلوکز و فروکتوز از رایج ترین مونوساکاریدها هستند. این دو ترکیب شیمی یکسانی دارند (C6H12O6) اما از نظر ساختار متفاوت اند.
این مونو ساکاریدها به طور طبیعی در میوه ها یافت می شوند. معمولا فروکتوز به عنوان شیرین ترین قند ساده شناخته می شود (بسته به نحوه مصرف) و نسبت به سایر مونوساکاریدها و دی ساکاریدها نیز شیرینی بیشتری دارد.
ساکاروز که رایج ترین دی ساکارید است عمدتاً در نیشکر و چغندر قند یافت می شود و در مخاط روده به مونوساکاریدهای سازنده آن یعنی گلوکز و فروکتوز تجزیه میشود. گلوکز به راحتی توسط سلول ها به عنوان منبع انرژی استفاده می شود. فروکتوز رژیمی در کبد متابولیزه شده و به لاکتات (برای اکسیداسیون در بافت ها) یا گلوکز (برای استفاده یا ذخیره سازی) تبدیل می شود.
امروزه قند به صورت گسترده در غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی های شیرین وجود دارد. این مواد به طور گسترده برای خوش طعمی غذاهای فراوری شده و افزایش عمر مفید آن ها استفاده می شوند. مصرف رژیم غذایی سرشار از قند با التهاب سیستمیک، برهم خوردگی تعادل میکروبی روده، سندرم متابولیک و بسیاری از بیماریهای مزمن همراه است.
انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه می کند که مصرف قندهای افزودنی (قندهایی که در طی فراوری و آماده سازی غذا اضافه می شوند) برای مردان به کمتر از 36 گرم در روز و برای زنان به کمتر از 25 گرم در روز محدود شود. همچنین دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت (WHO) در سال 2015 توصیه می کند که مصرف قندهای آزاد (یعنی مجموع قندهای افزودنی و قندهای طبیعی موجود در مواد غذایی) در طول زندگی محدود شده و به کمتر از 10 درصد کل انرژی دریافتی محدود شود.
هم چنین بخوانید: آیا آدامس بدون قند برای بهداشت دهان و دندان مفید است؟
تاثیر قند و شکر روی سلامت دهان و دندان
بیماری های دهان و دندان (پوسیدگی دندان، پریودنتیت، التهاب لثه و سرطان دهان) شایع ترین بیماری هایی هستند که انسان ها را تحت تأثیر قرار می دهند و یک مشکل جهانی محسوب می شوند که حدود 3.5 میلیارد نفر را در سراسر جهان درگیر کرده اند. گزارش وضعیت جهانی سلامت دهان سازمان جهانی بهداشت در سال 2022 اهمیت این مشکل را نشان می دهد.
پریودنتیت شدید شیوع جهانی 19 درصدی دارد و در سال 2019 حدود یک میلیارد مورد در سراسر جهان گزارش شده است. شواهد فزاینده ای نشان می دهد که رژیم غذایی پرقند و بسیار فرآوری شده خطر التهاب لثه را افزایش می دهد.
پریودنتیت به التهاب بافت های نگهدارنده دندان ناشی از برهم خوردگی تعادل میکروبیوتای پریودنتال اطلاق می شود که منجر به کاهش تدریجی بافت حمایتی دندان می گردد. سلامت پریودنتال ارتباط جدایی ناپذیری با سلامت سیستمیک دارد. در این میان، تاثیر مصرف بیش از حد قند رژیمی بر التهاب لثه به طور گسترده ای در متون علمی مورد بحث قرار نگرفته است.
تاثیر مصرف قند رژیمی بر التهاب لثه
رژیم غذایی سرشار از قند با التهاب پریودنتال مرتبط است. یک مطالعه نشان داده است که مصرف بیش از حد قندهای افزوده با بیماری پریودنتال مرتبط است. هم چنین یک مرور سیستماتیک در سال ۲۰۲۳ نشان می دهد که مصرف نوشیدنی های شیرین دارای قند خطر التهاب لثه و پریودنتال را افزایش می دهد. بنابراین مصرف زیاد مواد قندی می تواند التهاب پریودنتال را تشدید کرده و سلامت پریودنتال را تحت تأثیر قرار دهد.
دلایل مصرف بیش از اندازه قند
قند در بسیاری از غذاها با فرآوری بالا استفاده می شود که به طور گسترده ای نیز در حال تبلیغ هستند. این دسته از غذاهای فراوری شده علاوه بر خوش طعم بود، به راحتی قابل دسترس اند و برخلاف نیکوتین یا الکل، برای قند هیچ تابو یا محدودیتی وجود ندارد.
عامل دیگری که می تواند منجر به مصرف بیش از حد قند شود، عدم احساس سیری پس از مصرف نوشیدنی های دارای قند است. مصرف قندهای افزوده می تواند منجر به کمبود مواد مغذی و انرژی از طریق مکانیسم های مختلفی شود که به مصرف بیش از حد منجر می شود. این عوامل باعث می شوند که فرد از طریق رژیم غذایی نامتعادل، قندهای افزوده را بیش از پیش مصرف کند که تعادل کلی بدن را مختل می کند. مصرف بالای قند با چاقی، سندرم متابولیک، بیماری کبد چرب، دیابت نوع 2، بیماری های قلبی و عروقی و سرطان ارتباط دارد.
پیشگیری و مدیریت التهاب پریودنتال
در حال حاضر استراتژی های اصلی برای پیشگیری برای مثال، مسواک زدن روزانه دندان ها تک بعدی هستند و تنها هدف آن ها کنترل و حذف بیوفیلم دیسبیوز بر روی دندان ها است. همراه با روش های کنونی نیاز است استراتژی های چند بعدی برای تغییر سبک زندگی اتخاذ شود تا پیشگیری و مدیریت بهینه التهاب پریودنتال فراهم گردد. رژیم غذایی غنی از میکرو مواد مغذی که قند و کربوهیدرات های فراوری شده در آن کم است به طور قابل توجهی التهاب لثه و پریودنتال را کاهش می دهد.
